ประเพณีวันลอยกระทง  Loy Kratong

ลอยกระทง 2558

ประวัติวันลอยกระทง

เดิมเชื่อกันว่า ประเพณีลอยกระทง เริ่มมีมาตั้งแต่สมัยสุโขทัย ในรัชสมัยพ่อขุนรามคำแหง โดยมีนางนพมาศหรือท้าวศรีจุฬาลักษณ์ พระสนมเอกในพระร่วงเจ้าแห่งกรุงสุโขทัย เป็นผู้ประดิษฐ์กระทงขึ้นครั้งแรก โดยแต่เดิมเรียกว่า “พิธีจองเปรียง” ที่ลอยเทียนประทีป และนางนพมาศได้นำดอกโคทม ซึ่งเป็นดอกบัวที่บานเฉพาะวันเพ็ญเดือนสิบสองมาใช้ใส่เทียนประทีป แต่ปัจจุบันมีหลักฐานว่าไม่น่าจะเก่ากว่าสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น โดยอ้างอิงหลักฐานจากภาพจิตรกรรมการสร้างกระทงแบบต่างๆ ในสมัยรัชกาลที่ 1

ต่อมาในช่วงกรุงรัตนโสินทร์ตอนต้น สมัยรัชกาลที่ 1 ถึง รัชกาลที่ 3 พระบรมวงศานุวงศ์ตลอดจนขุนนางนิยมประดิษฐ์กระทงเพื่อประกวดแข่งขันกัน ซึ่งใช้แรงงานและแรงคนเป็นจำนานมาก พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 ทรงมองเห็นว่าเป็นการสิ้นเปลืองจึงยกเลิกการประดิษฐ์กระทงใหญ่ไป และหันมาทำเรือลอยประทีปถวายองค์ละลำแทนกระทงใหญ่ ซึ่งเรียกว่า “เรือลอยประทีป”

ความเป็นมาและความเชือ ของเทศกาลลอยกระทง

1. ลอยกระทง เพื่อเป็นการแสดงความสำนึกบุญคุณของแม่น้ำ ที่ให้เราได้อาศัยดื่มกิน อีกทั้งขออภัยพระแม่คงคาที่ทำให้แหล่งน้ำต่างๆ ไม่สะอาด
2. ลอยกระทง เพื่อเป็นการสักการะรอยพระพุทธบาทนัมมทานที
3. ลอยกระทง เพื่อเป็นการสะเดาะเคราะห์ โดยอาศัยความเชื่อในการลอยความทุก ความโศก โรคภัยไข้เจ็บ และสิ่งไม่ดีๆ ต่างให้ไปกับแม่น้ำ
4. ลอยกระทง เพื่อบูชาพระอุปคฺตฺ ที่ชาวไทยภาคเหนือเคารพ ซึ่งบำเพ็ญบริกรรมคาถาอยู่ในส่วนลึกของท้องทะเล หรือสะดือทะเล
5. ลอยกระทง เพื่อรักษาขนบธรรมเนียมประเพณีที่เก่าแก่ของไทยแต่โบราณ อีกทั้งส่งเสริมการท่องเที่ยวให้กับชาวไทยและ ชาวต่างชาติ
6. เพื่อเป็นการนัดพบปะสังสรรค์กันในหมู่ครอบครัว ให้ได้อยู่ร่วมกันในวันลอยกระทง
7. เพื่อส่งเสริมฝีมืองานอาชีพ อีกทั้งส่งเสริมให้แสดงความคิดสร้างสรรค์ในการแข่งขันทำกระทง การประกวดนางนพมาศ เป็นประจำทุกปี ที่ต้องมีในวันลอยกระทง

   วิธีทำกระทง ต้อนรับวันลอยกระทง

   ใกล้จะถึงเทศกาลวันลอยกระทงกันแล้ว วันนี้จึงจะมาแนะนำวิธีทำกระทงด้วยรูปแบบต่างๆ โดยเฉพาะการทำกระทงใบตอง ที่นิยมใช้กันเป็นอย่างมาก เนื่องจากสวยงามและ สืบทอดประเพณีต่อกันมานั้นเอง มาเริ่มดูวิธีและขั้นตอนวิธีการทำกระทงกันเลย

   แบบที่ 1 วิธีทำกระทงแบบ กลีบผกา

    
   กระทงแบบกลีบผกา
   1. ตัดใบตองขนาดความกว้าง 1.5 นิ้ว ยาว 6 นิ้ว โดยประมาณ
   2. พับตามรูป จำนวน 3 กลีบ จากนั้นนำมาวางซ้อนให้ลดหลั่นกันไปตามภาพ ซึ่งจะนับเป็น 1 ตับ
   3. นำไปติดโดยรอบที่ขอบของฐานกระทง ซึ่งเป็นต้นกล้วยตัดเป็นแว่น ความหนา 1.5 – 2 นิ้ว โดยประมาณ ทั้งนี้ปริมาณของกลีบกระทงที่ใช้จะมากหรือน้อยนั้นขึ้นอยู่กับขนาดของตัว ฐาน
   4. จากนั้นประดับด้วยดอกไม้ตามความชอบ และปักธูปเทียนลงไป เป็นอันเสร็จ

    

   แบบที่ 2 วิธีทำกระทงแบบ กลีบกุหลาบ

   

   กระทงแบบกลีบกุหลาบ

   1. พับริมใบตองตั้งฉากให้ชิดกัน  แล้วพับทบครึ่ง
   2. ตลบสันทบมาทางขวาเป็นเส้นโค้ง
   3. ด้านซ้ายพับตลบเช่นเดียวกัน
   4. เย็บกลีบซ้อนกันเรียงแผงยาว

    

   แบบที่ 3 วิธีทำกระทงแบบ กลีบหัวขวาน (กลีบคอม้า)

   

   กระทงแบบกลีบหัวขวาน

   1. ฉีกใบตองกว้าง ๑  ๑/๒ นิ้ว
   2. แบ่งครึ่งใตองให้เท่ากัน พับริมใบตองด้านซ้ายลงมา
   3. พับใบตองริมขวา ให้ชิดเส้นกึ่งกลาง
   4. พับทบทั้งสองข้างเข้าหากัน
   5. คว่ำกลีบให้สันตองอยู่ด้านบน  พับใบตองลงมาให้เป็นมุมฉาก
   6. พับด้านซ้ายหลังมาทบตรงเส้นตั้งฉาก
   7. พับอีกด้านเหมือนกัน
   8. พับกลีบต่อไป  นำมาสวมด้านซ้ายมือ

    

   แบบที่ 4 วิธีทำกระทงแบบ กลีบการเวก

   

   กระทงแบบกลีบการเวก

   1.  พับทบใบตองเข้าหากัน
   2. พับสันทบขวาไขว้มาทางซ้าย
   3. พลิกกลับด้านหลัง  พับสันทบซ้ายไขว้ไปทางขวา
   4. พับริมสันทบขวาไขว้ไปทางด้านซ้าย
   5. พลิกกลับ  พับริมสันทบซ้ายไขว้ไปทางด้านขวา
   6. นำกลีบมาสวม  เย็บต่อกัน ความยาวตามต้องการ

      เพลงวันลอยกระทง

      เนื้อเพลง รำวงลอยกระทง

       

      วันเพ็ญเดือนสิบสอง น้ำนองเต็มตลิ่ง
      เราทั้งหลายชายหญิง
      สนุกกันจริง วันลอยกระทง

      ลอย ลอยกระทง ลอย ลอยกระทง
      ลอยกระทงกันแล้ว
      ขอเชิญน้องแก้วออกมารำวง

      รำวงวันลอยกระทง รำวงวันลอยกระทง
      บุญจะส่งให้เราสุขใจ บุญจะส่งให้เราสุขใจ

      วันเพ็ญเดือนสิบสอง น้ำนองเต็มตลิ่ง
      เราทั้งหลายชายหญิง
      สนุกกันจริง วันลอยกระทง

      ลอย ลอยกระทง ลอย ลอยกระทง
      ลอยกระทงกันแล้ว
      ขอเชิญน้องแก้วออกมารำวง

      รำวงวันลอยกระทง รำวงวันลอยกระทง
      บุญจะส่งให้เราสุขใจ บุญจะส่งให้เราสุขใจ

      *****************************************

      Loikrathong’s lyrics

       

      November full moon shines,
      Loi Krathong, Loi Krathong,
      and the water’s high
      in the river and local klong,

      Loi Loi Krathong,
      Loi Loi Krathong,
      Loi Krathong is here and everybody’s full of cheer,

      We’re together at the klong,
      We’re together at the klong,

      Each one with this krathong,
      As we push away we pray,
      We can see a better day.